Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój świętokrzyski.
Góry Świętokrzyskie to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.
Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, krótkie wprowadzenie w świat świętokrzyskiej kuchni, dowiesz się także, co nocami robią świętokrzyskie czarownice.
Z odkodowaniem wybranych regionalizmów zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.
W gwarze kieleckiej można się zakochać. Urzeka osobliwą wymową i gramatyką. Zaskakuje niektórymi słowami i wyrażeniami, bo choć podobne do ogólnopolskich, znaczą zupełnie co innego.
I tak, tylko w Górach Świętokrzyskich koteg włazi na płoteg. Tu sprząta się scotką, nie szczotką, kobity wracają z lassu bez pole bosso, młostem przechodzi się z jednego brzygu rzyki na drugi, a jeździ się na kuniu. Tu bez cało zime chłopoki myły i myły łokna, a mamusia szukali łyżków.
Ale to nie wszystko! Warto wiedzieć, że parowce to nie statki, tylko kluski gotowane na parze. Drzemka to nie krótki, lekki sen, tylko mżawka, deszczyk. Norty to nie narty, tylko zarośla. Psiok to nie psiak, tylko trujący grzyb. Kurzaja nie jest wielką brodawką, tak nazywa się tu złodzieja kur. Co ciekawe, kurzają może być człowiek albo jastrząb. A paradka nie jest zdrobnieniem od parady, tylko nazwą mężczyzny przesadnie dbającego o swój wygląd.
Kuchnia świętokrzyska łączy w sobie kuchnię chłopską i szlachecką z domieszką tradycji żydowskich. Potrawy są przepyszne, ale ich nazwy bywają zagadkowe. Poznaj kilka przykładów.
Zalewajka to zalane żurem ziemniaki. Pokrzywianka to pożywna zupa z garścią pokrzyw. Parzybroda to danie z kapusty, z dodatkiem wędzonego boczku i cebuli. Prazoki to potrawa z ziemniaków i prażonej w piecu mąki. A kugiel to placek ziemniaczany z mięsem i cebulą.
Najstarsze w Polsce Góry Świętokrzyskie z gołoborzami, czyli skalnymi rumowiskami, i z prastarą Puszczą Jodłową, były w dawnych czasach siedzibą czarownic, olbrzymów i innych stworów. Dziś te tajemnicze istoty można spotkać już tylko w bajkach, legendach i podaniach.
Na Łysej Górze - co powtarza wiele legend - nocami zbierają się na sabat wiedźmy. Palą ogniska, tańczą oberka i warzą trucizny, które szkodzą ludziom i ich dobytkowi. Gdy kogut po północy zapieje, czarownice siadają na miotły i z wyciem wichru sfruwają w dół, by w Puszczy Jodłowej skryć się przed promieniami słońca.
Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju świętokrzyskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.
Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem świętokrzyskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.
Plansze z opisem stroju, ilustrowany leksykon, interaktywne gry i zabawy, pakiet materiałów edukacyjnych do pobrania i wydrukowania. Ucz się i baw razem z nami!
Serwis edukacyjny dla dzieci, rodziców i nauczycieli, popularyzujący wiedzę o polskich strojach narodowych i regionalnych. Bezpłatne materiały, przeznaczone do nauki i zabawy w domu, przedszkolu i szkole.
