Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój lachowski.
Podegrodzie i okolice to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.
Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, krótkie wprowadzenie w świat lachowskiej kuchni, a także legendę o pochodzeniu podegrodzkiego kaftana.
Z odkodowaniem wybranych regionalnych słówek zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.
Sądeckie Lachy mają własną, piękną gwarę. Inna wymowa słów używanych w całej Polsce, różnice w odmianie wyrazów oraz oryginalne słownictwo i akcent - wszystko to sprawia, że gwara ta może być niezrozumiała dla przybysza spoza regionu.
Oto kilka przykładów odmiennej wymowy wyrazów używanych w całej Polsce:
A teraz kilka regionalnych słów:
No i tako jest ta naso gwara. Tak godame jak umiema, jag nas babki i dziodki ucyły.
Tradycyjne pożywienie Lachów Sądeckich opierało się niemal wyłącznie na surowcach wytworzonych we własnym gospodarstwie. Były to głównie produkty roślinne: przede wszystkim mąki i kasze zbożowe, ziemniaki oraz kapusta.
Chleb odgrywał u Lachów Sądeckich, podobnie jak w kulturze chłopskiej całej Polski, niezwykle ważną, symboliczną rolę świętego daru Bożego. Odnoszono się do niego z wielkim szacunkiem. Przed wyrabianiem ciasta, pieczeniem i krojeniem każdego bochenka czyniono na nim znak krzyża; przepraszano go i całowano, gdy przypadkiem upadł. W wielu obrzędach dorocznych (jak wigilia Bożego Narodzenia lub dożynki) i rodzinnych (np. wesele) pełnił ważną, magiczną funkcję, zaklinając dostatek.
Podegrodzie, niewielka dziś miejscowość z wielką przeszłością, malowniczo położona w centrum Kotliny Sądeckiej, to jedno z najbardziej interesujących miejsc w Polsce. Podegrodzianie bardzo pielęgnują tradycje i dumni są ze swojego starego rodowodu.
Wśród przekazywanych z pokolenia na pokolenie podegrodzkich podań i legend znajduje się opowieść o pochodzeniu jednego z najbardziej charakterystycznych elementów stroju męskiego. Mowa o bajecznie zdobionym kaftanie. Podegrodzianie utrzymują, że tylko oni mają prawo noszenia takiego odzienia, ponieważ przywilej ten nadał im sam król Jan Kazimierz za bohaterską walkę ze Szwedami. W 1651 roku mieszkańcy Podegrodzia odbili pobliski Nowy Sącz z rąk najeźdców, po czym król zezwolił im wziąć wszystkie łupy, w tym szwedzkie mundury. Na tych właśnie mundurach wzorowany jest lachowski kaftan, z czasem ozdobiony swojskim wielobarwnym haftem, oraz czerwonymi, żółtymi i zielonymi pomponikami.
Więccej o historii Podegrodzia dowiesz się z artykułu Gród skąd nasz ród »
Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju lachowskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.
Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem lachowskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.
Plansze z opisem stroju, ilustrowany leksykon, interaktywne gry i zabawy, pakiet materiałów edukacyjnych do pobrania i wydrukowania. Ucz się i baw razem z nami!
Serwis edukacyjny dla dzieci, rodziców i nauczycieli, popularyzujący wiedzę o polskich strojach narodowych i regionalnych. Bezpłatne materiały, przeznaczone do nauki i zabawy w domu, przedszkolu i szkole.
