Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój krakowski.
Kraków i okolice to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.
Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, opowieść o krakowskim przysmaku oraz opis stroju krakowskiego zanotowany w starej piosence ludowej.
Z odkodowaniem wybranych gwarowych słówek zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.
Krakowiaczek ci ja, krakowskiej natury, kto mi wejdzie w drogę, ja na niego z góry... Tak charakter mieszkańców Krakowa i okolic opisuje stara ludowa piosenka. I dużo w tych słowach prawdy, bo Krakowianie, Krakusy i Krakowiacy, choć zdarzają się wśród nich mazgaje, ciumroki, a nawet kaciały, są na ogół hardzi i dumni, i robią wszystko po swojemu, czyli po krakowsku.
Kiedy wychodzą z domu, idą na pole, a nie na dwór. Idą na nogach, czyli pieszo, a na mieście jadają weki i pomadki. W łazienkach mają flizy i szafliki, w kuchni sagany, a w sypialniach nakastliki. Na bożonarodzeniowym drzewku wieszają bańki. A jeśli ktoś próbuje wmawiać im rzeczy nieprawdziwe lub nieprawdopodne, mówią: Idźże, idźże, ty bajoku!
W potocznej mowie krakowskiej nie używa się już słów, które były kiedyś żartobliwymi nazwami różnych zawodów. Czy odgadniesz, jakim zajęciem parał się golibyk? Co robił kręcikiszka, a co męczybuła? Kim był dzieliwór, a kim pazurnik? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
mazgaj - płaczek
ciumrok - głuptas
kaciała - fajtłapa
weka - bułka paryska
pomadki - czekoladki
fliza - płytka, kafelek
szaflik - miska, miednica
sagan - czajnik
nakastlik - szafka nocna
bańki - bombki
bajok - ktoś, kto opowiada zmyślone historie
golibyk - rzeźnik
kręcikiszka - masarz
męczybuła - piekarz
dzieliwór - dorożkarz
pazurnik - szewc
Kulinarna podróż po Krakowie to spotkanie z bogactwem smaków. Obok wykwintnej kuchni wiedeńskiej mamy tutaj smaki węgierskie, czeskie, niemieckie czy żydowskie.
Ale symbolem krakowskich przysmaków jest skromny obwarzanek - pieczywo w kształcie pierścienia z dodatkiem soli, sezamu lub maku. Tradycja wypiekania obwarzanków liczy sobie ponad 600 lat i sięga czasów Władysława Jagiełły. Wówczas były one nierozłącznie związane z Wielkim Postem, a za ich przygotowanie odpowiadali piekarze specjalnie wyznaczeni przez cech.
Jak dziarski, zawadiacki i pełen fantazji jest lud krakowski, tak równie barwny i pełen fantazji jest jego strój. Jako jedyny spośród polskich ubiorów ludowych zyskał zaszczytne miano stroju narodowego.
Zaważyły na tym względy patriotyczne - udział chłopów podkrakowskich w Powstaniu Kościuszkowskim (1794 r.). Krakowską sukmanę, której kolory to biel i czerwień, nasze barwy narodowe, nosił sam naczelnik powstania, Tadeusz Kościuszko.
Zanotowane na początku XIX wieku słowa ludowej piosenki Albośmy to jacy tacy dość dokładnie charakteryzują strój krakowski męski, oddając jednocześnie bogactwo ozdób, które w nim występowały:
Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju krakowskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.
Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem krakowskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.
Plansze z opisem stroju, ilustrowany leksykon, interaktywne gry i zabawy, pakiet materiałów edukacyjnych do pobrania i wydrukowania. Ucz się i baw razem z nami!
Serwis edukacyjny dla dzieci, rodziców i nauczycieli, popularyzujący wiedzę o polskich strojach narodowych i regionalnych. Bezpłatne materiały, przeznaczone do nauki i zabawy w domu, przedszkolu i szkole.
